معاونت و مباشرت همزمان

معاونت و مباشرت همزمان یکی از مباحثی است که به نظر می رسد بتوان در مورد آن کمی به تحقیق و بحث پرداخت و در این موضوع باید ابتدا مفهوم اولیه هر یک از طرفین جرم را به طور مختصر دانست.

معاون جرم کسی که از طریق انجام رفتاری در ارتکاب جرم، فاعل یا مباشر جرم را همراهی می کند. بنابراین معاون بدون دخالت در روند اجرایی، تنها کمک در موفقیت مباشر جرم وی را کمک می نماید.

شریک جرم نیز همچون مباشر در عملیات اجرایی دخالت دارد به نحوی که شراکت همیشه بیش از یک نفر مباشر داشته و به تنهایی قابل ارتکاب نخواهد بود.

تداخل عناوین معاونت و مباشرت همزمان

حال سوال مهم و ابهام به وجود آمده این است که آیا امکان دارد شخصی به طور واحد در یک جرم دو عنوان مستقل از هم را دارا باشد؟

به عنوان مثال آیا این امکان وجود دارد که فردی علارغم مباشر جرم بودن، معاون همان جرم نیز باشد و یا علارغم مباشر جرم بودن، در ان جرم شراکت نیز داشته باشد؟

برای دریافت بازخورد صحیح از این سوال، باید به طور دقیق به بررسی این موضوع به پردازیم.

همانطور که بیان شد مباشر جرم کسی است که در ارتکاب جرم ابتکار و فاعلیت دارد، در کیس فرضی ما شخص الف از طریق که مدیر عامل یک شرکت خصوصی است، با معرفی خود و شرکت بدین عنوان که دارای اختیار صدور گذرنامه و امکان پیگیری امور مهاجرتی بوده در صورتی که در واقع چنین نبوده و در موضوع شرکت اینجنین اختیاری قید نگردیده است طی جلسات مختلف با ب، مبلغی معادل 100.000.000تومان را از ب بابت انجام این کار دریافت می دارد اما پس از مدتی از وی هیچ خبری نشده و متواری می گردد.

به نظر می رسد شخص الف در کیس فرضی ما با وجود شرائط جرم کلاهبرداری، مباشر جرم کلاهبرداری باشد. اما در این کیس فرضی علاوه بر الف و ب می توان شخص سوم و چهارم و … را فرض نمود به عنوان مثال شرکت خود می توان یکی از طریق قرار گیرد.

در مثال ما، اگر هیئت مدیره شرکت بدین منظور و با قصد و نیت انجام کلاهبرداری توسط الف، وی را به این سمت استخدام کرده باشند، آیا شرکت را می توان شریک در جرم مدیر عامل دانست؟به نظر می رسد شراکت در جرم عنوانی است که نیازبه مداخله بیشتری داشته ضمن اینکه فیزیکی بودن شراکت و قابل لمس بودن آن کمی بیشتر قابل حس خواهد بود.

لذا نمی توان صرف صدور حکم مدیر عاملی، شرکت را به عنوان شخص حقوقی، شریک در جرم دانست چراکه به نظ می رسد در عملیات اجرایی دخالتی ندارد اما ابهام این است که شرکت صادر کننده حکم با قصد و نیت بوده و شاید بتوان شرکت را معاون جرم مدیر عامل دانست.در عین حال آیا می توان خود مدیر عامل را به طور همزمان معاون خود نیز فرض نمود؟

اگر فرضی رامتصور شویم که مدیر عامل با اختیار هیئت مدیره حکم مدیر عاملی خود را امضاء نموده و یا با اختیار حاصل از هیئت مدیره مکان جلسه را فراهم می نماید، در مقام مدیر عامل آیا معاون و تسهیل کننده ارتکاب جرم است؟

به نظر برای فهم بیشتر باید دو مفهوم را از هم جدا کنیم.

در این موضع دو شخصیت وجود دارد، مدیرعامل به نمایندگی از شخص حقوقی، خود شخص الف به عنوان یک شخص حقیقی مستقل!!!شاید سوالی رخ دهد که مگر امکا این فرض وجود دارد که یک شخص را دارای دو شخصیت فرض نمود؟در عین حال مگر قوانین بر شخصیت ها حاکم است یا بر شخص ها؟به نظر می رسد با توجه به شناسایی شخصیت حقوقی، نمایندگی، وکالت و به طور کل عناوینی که ضخص به نمایندگی از فرد دیگر اختیار ارتکاب رفتاری را دارا می باشد، فرض داشتن دو شخصیت غیر قابل تصور نباشد.

به عنوان مثال اگر در قراردادی، وکیل شخص ج به عنوان خریدار، همزمان وکیل شخص ت به عنوان فروشنده نیز باشد باید با رعایت حفظ احترام حقوق طرفین و جداسازی شخصیت ها نسبت به اجرای وکالت خویش اقدام نماید.

لذا به نظر وجود شخصیت یا اختیارات متعارض یا متفاوت از هم در یک شخص را می توان همزمان متصور بود همانطور که می توان به طور همزمان یک شخص را مدیر داخلی یک شرکت و مدیر عامل یک شرکت دیگر فرض نمود به نحوی که همزمان نماینده یک شخص حقوقی نیز باشد و شاید یک مثال بهتر این باشد که فردی حقیقی هم خود به عنوان شخص حقیقی عضو هیئت مدیره یک شرکت باشد و هم به نمایندگی از یک شخص حقوقی عضو هیئت مدیره همان شرکت باشد.بنابراین این موضوع با کمی مسامحه قابل تصور خواهد بود.

اما  سوال اینجاست که برای ارتکاب جرم معاونت وحدت قصد موجود است، به نحوی که ما منشا قصد را مستقل دانسته و همزمان واحد نیز بدانیم، در حالی که محل آمیزش قصد ها در ای موضوع یک نفر و آن هم شخص الف است.یعنی الف همزمان هم قصد ارتکاب جرم به عنوان مباشر را دارد و همزمان به عنوان معاون جرم وحدت قصد با خود دارد.

اگرچه تحلیل این موضوع خود می تواند موضوعی برای تحقیق باشد اما ادامه مطلب را به وقت دیگر احاله داده و یا به ذهن خوانده عزیز می سپاریم.

در عین حال اشاره به یک حکم مرتبط نیز قابل تامل است: