مستمری بازماندگان چیست؟

تعریف مستمری

– مستمری عبارت از وجهی است که طبق شرایط مقرر در این قانون به منظور جبران قطع تمام یا قسمتی از درآمد به بیمه شده و در صورت فوت او برای تأمین معیشت بازماندگان وی به آنان پرداخت می‌شود.

تعریف بازماندگان

– بازماندگان در قانون بیمه تامین اجتماعی عملا بر طبقه اول تا درجه دوم(یعنی پدر و مادر و اولاد) و زوج و زوجه با وجود شرائط به شرح ذیل اطلاق می گردد:

افراد تحت شمول

1-عیال دائم بیمه شده متوفی

2-شوهر بیمه شده زن متوفی

– مشروط بر اینکه اولاً تحت تکفل زن بوده و ثانیاً سن او از شصت سال متجاوز باشد و یا طبق نظر کمیسیون پزشکی موضوع ماده ٩١ قانون تامین اجتماعی از کارافتاده بوده و در هر حال مستمری از سازمان دریافت ننماید.

3-فرزند ذکور متوفی

– به موجب مفاد بند (٢) ماده ٨١ قانون در صورتی که سن آن کمتر از هیجده سال تمام بوده و یا منحصراً به تحصیل اشتغال داشته یا به علت بیماری یا نقص عضو طبق گواهی کمیسیون پزشکی موضوع ماده ٩١ قانون تأمین اجتماعی قادر به کار شناخته نشود، استحقاق دریافت مستمری بازماندگان را داشته لیکن به استناد مفاد بند (٣) ماده ٤٨ قانون حمایت خانواده از تاریخ ٧/٢/١٣٩٢ (تاریخ لازم الاجرا شدن قانون حمایت خانواده) حداکثر سن فرزند ذکور تا بیست سالگی (حداکثر ١٩ سال تمام) تغییر و پس از آن منحصرا ًدر صورت اشتغال به تحصیل در مقاطع دانشگاهی تعیین گردیده و یا اینکه معلول ازکارافتاده نیازمند شناخته شود.

4-فرزند اناث متوفی در صورتی که فاقد شغل و شوهر باشد.

– در اجرای قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی سرپرست و بد سرپرست مصوب ١٠/٧/٩٢ مجلس محترم شورای اسلامی و آئین نامه اجرایی هیات محترم وزیران مصوب ١٤/٤/١٣٩٤، فرزند خوانده در حکم فرزند حقیقی بوده و از کلیه حقوق و مزایای قانونی بهره مند خواهد گردید.

5-پدر و مادر متوفی

– در صورتی که اولاً تحت تکفل او بوده ثانیاً سن پدر از شصت سال و سن مادر از پنجاه و پنج سال تجاوز کرده باشد و یا آنکه به تشخیص کمیسیون پزشکی موضوع ماده ٩١ قانون تأمین اجتماعی از کارافتاده باشند و در هر حال مستمری از سازمان دریافت ننمایند.

مستمری بازماندگان اناث

– فرزندان اناث یا همان دختران متوفی از جمله افرادی هستند که به واسطه احتیاجات عاطفی و روانی و البته خطرات موجود در اجتماع با وجود دو شرط عدم اشتغال و شوهر که در بند 3 ماده 48 قانون حمایت خانواده به آن ها اشاره شده است نه تنها نیازمند مستمری بازماندگان می باشند بلکه به واسطه حمایت های قانون اساسی این وظیفه دولت است که در جهت این مهم تمام سعی و تلاش خود را به کار گمارد بر همین مبنا حتی با وجود سایر اولاد یا حتی یکی از اولیا غیر بیمه پرداز نیز فرزند اناث مشمول در یافت این حق می گردد.

پرداخت مستمری بازماندگان اناث اختیار یا تکلیف تامین اجتماعی است؟

– متاسفانه رویه بر این است که مسئولین تامین اجتماعی به واسطه گزارش های بازرسین خود و یا حتی گاهی بر مبنای اصل عدم اعتماد به بیمه پردازان اقدام به قطع مستمری آن ها می نماید و به نوعی خود را واجد شرائط پرداخت این مستمری و البته مستمری بگیران را واجد شرائط دریافت این حق نمی داند بر همین مبنا باید به این موضوع پرداخت که آیا مستمری که بر مبنای استمرار نیز می باشد و باید ادامه داشته باشد دین بوده و یا حقی است که تامین اجتماعی می تواند از پرداخت ان امتناع کند؟ باید اشاره نمود که به نظر می رسد مستمری اگر حق و به نوعی اختیار تامین اجتماعی باشد باید دارای تمام خصوصیات حق نیز باشد به عنوان مثال حق برای دارنده آن تکلیف آور نیست بلکه اجرای آن اختیاری است فلذا استمرار آن نیز اختیاری خواهد بود اما با نگاه دقیق به مفاد عام قانون تامین اجتماعی و البته قواعد امری آن می توان به الزامی بودن پرداخت مستمری با وجود شرائط پی برد.

مستمری دین است

با توجه به اینکه مستمری جنبه دین داشته و مفهومی خارج از حق را در بر می گیرد باید این نکته را اضافه نمود که این دین دارای تمام خصوصیات دین نیز می باشد به طوری که تا ذمه تامین اجتماعی تنها با پرداخت آن مبری خواهد شد و هیچگونه اتفاق دیگری ایجاد برائت برای ان نخواهد نمود اگرچه دین مستمری را مشروط به رعایت شروط آن که شامل «تجرد» و «عدم اشتغال» است نیز می باشد اما در هر صورت طبق قانون حتی اگر مدیون یا همان فرزند اناث در برهه ایی ازدواج نماید این ازدواج تنها مصداق مانع برای مقتضی را داشته و با رفع آن مجددا مشمول دریافت طلب خود از تامین اجتماعی خواهد بود، همین معیار برای اشتغال نیز مطرح خواهد بود.

تاریخ شمول مستمری

ابتدای مدیون شدن تامین اجتماعی و یا الزام وی بر برقراری مستمری بازماندگان را تاریخ فوت مورث یا بیمه پرداز است چراکه قانون گذار در ماده 2 قانون تامین اجتماعی بدین صورت اشاره نموده است که «مستمری عبارت از وجهی است که طبق شرایط مقرر در این قانون به منظور جبران قطع تمام یا قسمتی از درآمد به بیمه شده و در صورت فوت او برای تأمین معیشت بازماندگان وی به آنان پرداخت می‌شود.» فلذا واژه «در صورت فوت» بیان کننده تاریخ تعلق مستمری به بازمانده است اگرچه رأی شماره ٧٩١ ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری با موضوع: تعلق مستمری ورثھ اناث متوفی از تاریخ فوت مورث است نیز موید آن است بنا براین رویه اشتباه تامین اجتماعی که عملا به سود خود نیز هست مبنی بر تعلق مستمری از تاریخ درخواست، دین تعلق گرفته وارث اناث را از تاریخ فوت از بین نبرده و متقاضیان می توانند از طریق اجرای احکام دیوان با استناد به رای وحدت رویه مذکور الزام سازمان مذکور را بر اجرا مستمری از تاریخ فوت خواستار شوند.

قطع مستمری

پرداخت مستمری فرزندان اناث منوط به رعایت دو شرط تجرد و عدم اشتغال است فلذا اگرچه نص صریحی مبنی بر امکان قطع مستمری با نبود شرط فوق مستقیما توسط تامین اجتماعی وجود ندارد اما با وحدت ملاک مفهوم امکان قطع مستمری از سایر مواد تامین اجتماعی (در خصوص از کارافتادگی، بیمه بیکاری، ازدواج مجدد همسر متوفی و …) می توان این نظریه را پذیرفت که مرجع تشخیص ابتدائی سازمان تامین اجتماعی است فلذا سازمان مذکور در صورت اطلاع از مغایرت وضعیت اناث با شروط مذکور مستنداقدام به قطع مستمری خواهد نمود اما باید این نکات را متذکر شد که اولا سازمان مذکور باید با استناد به دلایل متقن و روشن همچون ازدواج با قید در سند نکاحیه یا شناسنامه و یا اشتغال با واریز بیمه یا حداقل اجراز آنها با سایر قرائن و مستندات مجکمه پسنداقدام به قطع مستمری نماید فلذا قطع مستمری بنابر بازرسی و نبود مستمری بگیر در منزل دلیل متقنی برای قطع مستمری نخواهد بودعلاوه بر این نکته دیگر آن است که در برخی مواقع متاسفانه سازمان تامین اجتماعی پارا فراتر از اختیارات خود گذاشته و به مثابه یک مقام قضایی اقدام به صدور دستور کتبی به بانک عامل خود یعنی رفاه کارگران دستور مسدود سازی حساب یا عدم امکان برداشت از آن را می نماید که این اقدام نیز دارای اشکال قانونی است چرا که سازمان مذکور اولا تنها اختیار قطع واریز مستمری را دارد دوما باید در حوزه اختیارات خود عمل کند و سوما نمی تواند از حق مکتسبه افراد برای استفاده از حساب جلوگیری نماید و چهارما اینکه سازمان مذکور با صدور دستور از امکان برداشت از واریزی های قبلی نیز که با وجود شرائط واریز گردیده است جلوگیری می کند که این اقدامات ناصواب به علت های مختلف من جمله سود سرشار سازمان مذکور از اینگونه اقدامات سرچشمه می گیرد اگرچه در نهایت تمامی این موارد از طریق دیوان عدالت اداری قابل حل بوده و حتی بانک مربوطه و مسول مربوطه که خلاف چهارچوب عمل نموده اند را می توان از طریق دادگاه های عمومی الزام به پرداخت خسارت مادی و معنوی به فرزند اناث نمود. در این خصوص می توانید از تجارب وکلاء و کارشناسان موسسه حقوقی حصار (حقوقی صاحبین راستین عدالت) به صورت مشاوره، تنظیم دادخواست و یا وکالت بهره لازم را ببرید. امیر یزدانی-مدیرعامل موسسه

مستندات:

رأی شماره٧٩١ ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری با موضوع: تعلق مستمری ورثه اناث متوفی از تاریخ فوت مورث است

قانون تامین اجتماعی

جهت درخواست وکیل یا کارشناس کلیک نمائید

ماهیت مستمری بازماندگان